Truy xuất nguồn gốc của sản phẩm là nói về khả năng theo dõi, nhận diện của một đơn vị sản phẩm qua từng công đoạn của quá trình chế biến, sản xuất và phân phối.
Việc truy xuất nguồn gốc của sản phẩm có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, và đặc biệt là với hàng hóa nông sản ở tại thị trường Việt Nam vì các sản phẩm hàng giả, kém chất lượng tràn lan. Không có 1 doanh nghiệp nào muốn sản phẩm của mình bị đánh giá sai, bị đánh đồng hàng chất lượng tốt với hàng kém chất lượng. Vì vậy truy xuất nguồn gốc sản phẩm có tác dụng rất lớn. Trước khi tìm hiểu vai trò của truy xuất nguồn gốc sản phẩm thì chúng ta hãy cùng xem nguồn gốc sản phẩm là gì?
Truy xuất nguồn gốc của sản phẩm là một giải pháp cho người dùng có thể truy xuất, tìm hiểu về thông tin, xuất xứ của sản phẩm mà họ mua, và có thể truy ngược từ sản phẩm đang được bày bán trên kệ hàng được sản xuất từ đâu, rà soát từng công đoạn trong chế biến và phân phối.
Công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện nay được rất nhiều nước phát triển áp dụng từ lâu, nó như một khâu bắt buộc phải có của sản phẩm, vì nếu nó muốn đưa ra lưu thông trên thị trường. Tại Việt Nam, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm mới được quan tâm trong những năm gần đây, và đặc biệt sau khi có chủ trương thực hiện dán tem và truy xuất nguồn gốc nông sản, thịt heo, rau củ quả, … của Chính phủ.
Truy xuất nguồn gốc hàng hóa
Ví dụ, khi mua một miếng thịt thì bạn cần phải biết những thông tin theo 1 chuỗi như: miếng thịt từ lô nào, do đơn vị sản xuất nào... hay những thông tin giao dịch (như ngày sản xuất, đóng gói, hạn sử dụng...). Tất cả đều phải được ghi nhật ký theo thời gian thực, ngày giờ với 1 con số rõ ràng.
Hàng giả, hàng nhái và hàng chất lượng không đảm bảo, nguồn gốc xuất xứ thì không rõ ràng chính là "cơn ác mộng" của hàng triệu người tiêu dùng. Mặc dù các cơ quan chức năng và các doanh nghiệp đã tìm nhiều cách để ngăn chặn hàng nhái nhưng vẫn xuất hiện ở nhiều góc ngách, từ ngõ chợ đến các siêu thị và len lỏi vào cuộc sống của người dân.
Theo xu thế phát triển thị trường, bên cạnh những đòi hỏi sản phẩm chất lượng cao, người tiêu dùng cũng đã dần ý thức được việc tự bảo vệ về lợi ích và sức khỏe của bản thân. Đó việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nhất là các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe như thực phẩm, mỹ phẩm, đồ gia dụng... đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.
Người tiêu dùng sẽ thông qua truy xuất nguồn gốc có thể trực tiếp tìm hiểu, hay thu thập thông tin về sản phẩm mà họ đã mua một cách đầy đủ và chi tiết nhất. Thông qua đó, hạn chế việc mua phải hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái, và đặc biệt là những sản phẩm đó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe như dược phẩm, thực phẩm hay đồ may mặc...
Về phía doanh nghiệp, việc truy xuất nguồn gốc giúp kiểm soát được sự rủi ro phát sinh khi theo dõi, xác minh toàn bộ đường đi của hàng hóa. Đây không chỉ là cách để các doanh nghiệp tạo sự tin tưởng cho khách hàng mà còn là “bức tường” bảo vệ uy tín về sản phẩm và uy tín cho doanh nghiệp, qua đó nó giúp doanh nghiệp hướng đến chinh phục được thị trường quốc.Đối với các cơ quan quản lý nhà nước thì nó chính là công cụ hữu ích để phục vụ cho công tác quản lý, kiểm soát thị trường hàng hóa.
Bên cạnh đó, việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa cũng sẽ góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại. Đối với việc xuất khẩu hàng hóa, nếu như không đáp ứng được yêu cầu về truy xuất nguồn gốc thì doanh nghiệp sẽ mất đi lợi thế cạnh tranh. Khi áp dụng truy xuất nguồn gốc vào việc xuất khẩu, nghĩa là doanh nghiệp đã tiến thêm một bước trong việc hội nhập vào chuỗi giá trị chung. Còn đối với hàng hóa nhập khẩu, thì thông qua việc truy xuất có thể kiểm soát được chất lượng của những mặt hàng nhập khẩu tốt hơn, tạo được niềm tin tốt hơn cho người tiêu dùng và có được sự cạnh tranh bình đẳng giữa hàng nhập khẩu và hàng sản xuất trong nước.
Lợi ích đầu đầu tiên phải kể đến đó chính là lợi ích bảo vệ thương hiệu, uy tín, nâng tầm giá trị doanh nghiệp lên một cách hiệu quả. Và thực tế cho thấy, có không ít doanh nghiệp nổi tiếng trên thế giới đã bị kẻ xấu lợi dụng, trà trộn bán hàng nhái, kém chất lượng, hủy hoại đi niềm tin của người tiêu dùng đối với những sản phẩm mà doanh nghiệp đã phải mất rất nhiều công sức để gây dựng lên. Việc truy xuất nguồn gốc nó chính là con đường ngắn nhất giúp bảo vệ uy tín của doanh nghiệp một cách hiệu quả, và đồng thời truyền tải mọi thông điệp của nhà sản xuất đi đến tay người tiêu dùng chỉ thông qua một thao tác đơn giản đó là quét mã.
Lợi ích tiếp theo phải kể đến đó là giúp tăng tính cạnh tranh, và kích thích hành vi mua hàng. Người tiêu dùng ngày nay ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn về chất lượng sản phẩm hàng hóa, và đặc biệt đối với những sản phẩm nông lâm thủy sản,... chính vì vậy, việc áp dụng truy xuất nguồn gốc góp phần mạnh mẽ trong việc nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước và ngoài nước, từ đó thúc đẩy doanh số bán hàng.
Nhiều doanh nghiệp đang còn băn khoăn khi sử dụng tem truy xuất nguồn gốc vì lo ngại việc sẽ làm tăng giá đầu vào. Tuy nhiên, ở thực tế lại hoàn toàn khác bởi hầu hết các đơn vị cung cấp dịch vụ tem truy xuất nguồn gốc chi phí khá rẻ, mỗi con tem thường chỉ có mức giá dao động khoảng 200 hoặc 300 đồng đến gần một nghìn đồng (đối với tem vỡ, phủ cào,..).
Việt Nam là quốc gia có rất nhiều sản phẩm nông sản có giá trị, tuy nhiên phần xuất khẩu ra thị trường quốc tế lại khá thấp. Nguyên nhân chủ yếu là do các sản phẩm chưa chứng minh được về nguồn gốc xuất xứ, hình thức sản xuất còn nhỏ lẻ, thiếu tập trung, quy mô và cách thức đang còn nhiều hạn chế. Việc áp dụng truy xuất nguồn gốc giúp hỗ trợ các hoạt động xuất khẩu của sản phẩm phát triển mạnh mẽ, giúp cho các doanh nghiệp được vươn tầm thế giới. Ngoài ra, đối với lĩnh vực như nông – thủy sản, việc truy xuất xuất nguồn gốc thủy sản chính là yếu tố bắt buộc đối với các doanh nghiệp muốn xuất khẩu, đem sản phẩm ra thị trường quốc tế. Việc các doanh nghiệp của Việt Nam bị treo đèn vàng mỗi khi xuất khẩu sản phẩm thủy sản nó chính là tiếng chuông báo động cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.
Với mỗi doanh nghiệp, thì việc áp dụng việc truy xuất nguồn gốc không đơn thuần là chỉ có giá trị về mặt kinh tế, chính trị mà nó còn có nghĩa là cách các doanh nghiệp đang chung tay góp sức bảo vệ về lợi ích cộng đồng, đang giúp đẩy lùi hàng giả hàng nhái ra khỏi thị trường Việt Nam. Và đây cũng chính là thông điệp vô cùng quan trọng và có ý nghĩa to lớn đối với toàn xã hội.
